Beyindeki dopamin miktarının azalması sonucu hastaların hareketi başlatma ve hareketi kontrol etme mekanizması bozulur. Parkinson hastalığı yavaş yavaş geliştiğinden, başlangıçta çoğu zaman tremor veya yüz ifadesinde yani mimiklerde kayıp ile başlar. Zaman içinde tremor yani tireme diğer kolda ya da bacaklarda da ortaya çıkar. Parkinson hastalığının kesin tedavi olmasa da hastalardaki semptomları azaltan ve yaşam kalitesini önemli ölçüde artırabilecek çeşitli ilaçlar ve tedaviler kullanılmaktadır. Bu nedenle hastaların düzenli bir takip altında olmaları, ilaçlarının kişiye göre ve hastalığın gidişatına göre ayarlanması gerekmektedir.
Parkinson hastalığı, belirli tanınabilir semptomların varlığı ile kendini gösterir. Parkinson belirtileri kişiden kişiye değişiklik gösterse de, aşağıdakiler dahil dört önemli motor belirtisi vardır:
- Ellerde, kollarda, bacaklarda veya çenede titreme
- Kol, bacak veya gövdede kas katılığı, rijidite
- Bradikinezi denilen hareketlerde yavaşlama ve bradimimi yani yüz mimiklerinin kaybı
- Postural instabilite (refleks kaybı) veya bozulmuş denge ve koordinasyon
Parkinson hastalığı olan hastalarda aşağıdakiler gibi başka semptomlar da görülebilir:
- Şiddetli yorgunluk veya uyku bozuklukları
- Kronik, geçmeyen ağrılar
- Korku, kaygı ya da depresyon
- Demans veya kafa karışıklığı
- Kabızlık veya idrar sorunları
Parkinson, hastalığın ilerlemesine göre beş evreye ayrılmıştır. Beş evre, doktorların hastalığın ne kadar ilerlediğini değerlendirmesine yardımcı olur.
- Evre
- evre, Parkinson’un en hafif şeklidir. Bu aşamada semptomlar olabilir, ancak bunlar günlük işlere ve genel yaşam tarzına müdahale edecek kadar şiddetli değildir. Aslında, bu aşamada semptomlar o kadar azdır ki genellikle gözden kaçar. Ancak aileniz ve arkadaşlarınız, duruşunuz, yürüyüşünüz veya yüz ifadenizdeki değişiklikleri fark edebilir. 1. Evre Parkinson’un önemli belirtileri, titreme ve hareketteki diğer güçlüklerin genellikle vücudun bir tarafına özgü olmasıdır.
2.Evre
- evre, Parkinson’un hafif-orta dereceli bir formu olarak kabul edilir ve semptomlar 1. Evrede yaşananlardan çok daha belirgindir. Sertlik ve titreme daha belirgindir ve yüz ifadelerinde değişiklikler meydana gelir. Kas sertliği, hareketin tamamlanma süresini uzatırken, 2. evre dengeyi bozmaz. Bu aşamada yürüme güçlükleri gelişebilir veya artabilir ve kişinin duruşu değişmeye başlayabilir. Bu aşamadaki kişiler vücudun her iki tarafında da semptomlar hissederler (ancak bir taraf minimum düzeyde etkilenir) ve bazen konuşma güçlüğü yaşarlar. 2. evre Parkinson hastalarının çoğu, bazı görevlerin tamamlanmasının daha uzun sürdüğünü fark etmelerine rağmen, hala yalnız yaşayabilir. 1. evreden 2. evreye geçiş aylar hatta yıllar alabilir.
- Evre
- evre, Parkinson’dakiorta seviyedir ve hastalığın ilerlemesinde önemli bir dönüm noktasıdır. Semptomların çoğu 2. evredekilerle aynıdır. Ancak, artık denge kaybı ve reflekslerde azalma yaşanır. Hareketleriniz genel olarak yavaşlar. Bu nedenle düşmeler 3. evrede daha yaygın hale gelir. Parkinson bu aşamada günlük görevleri önemli ölçüde etkiler. Bazı hastalarda bu evreden itibaren ağızdan alınan ilaçlar yeterli olmayabilir ve cihaz destekli tedaviler olarak adlandırılan beyin pili, levodopa/karbidopa intestinal jel ve subkutan apomorfin infüzyonu tedavileri açısından hastanın bu konuda uzman bir nöroloji hekimi tarafından değerlendirilmesi gerekir.
- Evre
Bağımsızlık, 3. evredeki Parkinson hastalarını 4. evrede olanlardan ayırır. 4. evrede yardımsız ayakta durmak mümkündür. Bununla birlikte, hareket etmek için bir yürüteç gerekebilir. Hareket ve tepki sürelerindeki önemli azalmalar nedeniyle birçok insan Parkinson’un bu aşamasında yalnız yaşayamaz. 4. evrede veya sonrasında yalnız yaşamak birçok günlük işi imkansız hale getirebilir ve tehlikeli olabilir.
- Evre
- evre, Parkinson hastalığının en ileri aşamasıdır. Bacaklarda ileri düzeyde katılık da ayaktayken donmaya neden olarak ayakta durmayı veya yürümeyi imkansız hale getirebilir. Bu aşamadaki hastalar tekerlekli sandalyeye ihtiyaç duyarlar ve genellikle düşmeden kendi başlarına ayakta duramazlar. Düşmeleri önlemek için 24 saat yardım gereklidir. 4. ve 5. evredeki hastalar kafa karışıklığı, halüsinasyonlar ve sanrılar yaşar. Demans, bu aşamada, Parkinson hastalarının %50 ila 80’ini etkiler.
Motor olmayan semptomlar
Kas sertliği ve titreme gibi motor semptomlar ile birlikte, motor olmayan semptomlar da yaygındır. Motor olmayan semptomlar birçok insanda ek tedavi gerektirebilir.
Motor olmayan semptomların başlıcaları şunlardır:
- Hafıza veya planlama ile ilgili zorluklar veya düşüncenin yavaşlaması gibi bilişsel değişiklikler
- Anksiyete ve depresyon gibi duygudurum bozuklukları
- Sık idarara çıkma, idrar kaçırma
- Uykusuzluk
- Kabızlık
- Görme problemleri
- Konuşma ve yutma sorunları
- Parkinson hastalığı ve tedavisi hakkında tüm merak ettikleriniz için Nöroloji Uzmanı Şule Bilgin ile iletişime geçebilirsiniz.