TRİGEMİNAL NEVRALJİ
Trigeminal nevralji (TN) veya diğer adıyla Tic Douloureux, insanda görülen en şiddetli ağrı olarak kabul edilebilir. Elektrik şok benzeri, genel olarak yüzün bir yarısında, birkaç saniye süreli ağrılardır. Dakikalar içinde ataklar birbirini izleyebilir. Yüzde tetikleyici noktalar vardır, eğer bu noktalara dokunulursa ağrı oluşturulabilir. Yemek yeme, çiğneme, gülme, traş olma, makyaj yapma, konuşma gibi aktiviteler ile de ağrı tetiklenebilir. Ağrıların tümüyle kaybolduğu remisyon dönemleri olabilir. Bu remisyon dönemleri günler, haftalar bazen yıllar sürebilir. Fakat ağrılar bir süre sonra yeniden ortaya çıkar.
Trigeminal nevralji trigeminal sinirin bir hastalığıdır. TN oldukça nadirdir yıllık görülme sıklığı 150/ 1 milyon kişidir. 50 yaş altında nadir görülür. Olguların çoğunda trigeminal sinir kökünün bazı vasküler yapılar tarafından kompresyonu söz konusudur. Bazı olgularda Multiple skleroz, beyin tümörü etyolojiden sorumlu olabilir. Bu nedenle 50 yaş altındaki hastalarda bu nedenlerin dışlanabilmesi için serebral MR çekilerek bu nedenler dışlanmalıdır. Ağrı genellikle trigeminal sinirin 2. ve 3. divizyonlarında yani maksller ve mandibuler dalındadır. Frontal dal vey iki taraflı tutulum hastaların yalnızca %5’inde görülür. Uyku sırasında ağrı görülmesi nadirdir.
İdiopatik vakalarda BT, MRI ve serebral arter anjiografilerde anormallik saptanmaz. Vasküler kompresyon hastaların pek azında radyolojik olarak gösterilebilir.
Tedavi:
Karbamazepin: 400-1200 mg/gün
Cerrahi dekompresyon
OKSİPİTAL NEVRALJİ
Oksipital nevralji başın arkasında ve bir tarafında suboksipital bölgeden, verteks ortası bölgeye kadar uzanan bir alanda kısa süreli, keskin nevraljik ağrılardır.
Büyük veya küçük oksipital sinirlerin üst servikal sinir köklerinin basıya uğraması sonucu ortaya çıkar.
Tedavisinde trigeminal nevraljide olduğu gibi antiepileptik ilaçlar kullanılabilir. Eğer yeterli yanıt yoksa oksipital sinir bloğu yararlı olmaktadır.
ATİPİK FASİYAL AĞRI
Yüzün bir yarısında, sıklıkla trigeminal sinir alanında ve bazen saçlı deri ve boyuna da yayılım gösteren yanma, acıma, kramp şeklinde ağrılardır. Trigeminal nevraljiden en önemli farkı trigeminal nevraljinin saniyeler sürmesi atipik yüz ağrısının sürekli olmasıdır. Etyolojiden psikojen faktörler sorumlu tutulur.
Atipik yüz ağrılarında tedavi trigeminal nevraljiden farklıdır. Trisiklik antidepresan ve serotonin geri alım inhibitör antidepresanlar tedavide kullanılır
GENİKULAT NEVRALJİ (NERVUS İNTERMEDİUS NEVRALJİSİ)
Fasiyal sinirin duysal dalı olan ve dış kulak yolunun innervasyonunu sağlayan nervus intermediusun hastalığıdır. Ağrılar trigeminal nevraljide olduğu gibi, kısa süreli, elektrik şoku şeklinde, batıcı, şiddetli ağrılardır fakat ağrının lokalizasyonu değişiktir. Dış kulak yolu ve kulak arkası ve boyna yayılan bir ağrı vardır. Etyoloji trigeminal nevraljide olduğu gibidir, vasküler yapıların ponsta sinir üzerine kompresyonu sorumlu tutulmaktadır. Tedavisi trigeminal nevraljide olduğu gibidir.
GLOSSOFARİNGEAL NEVRALJİ
Trigeminal nervraljiye benzer şekilde, elektrik şoku şeklinde saniyeler süren, tekrarlayıcı ağrı atakları ile karekterizedir.
Ağrı orofarinks, tonsiller bölge, dil tabanı ve dış kulak yolunda lokalizedir. Kraniyel sinirlerden biri olan glossofaringeal sinirin hastalığıdır. Trigeminal nevraljide olduğu gibi duysal tetikleyici noktalar ve ağrıları tetikleyen manevralar mevcuttur.
Tetikleyici noktalar sıklıkla tonsiller bölgededir, konuşma ve yutma ağrıları tetikler. Ağrı atakları gün içinde defalarca olabilir ve bazen ağrıya senkop ve bradiaritmi (kalp ritminin yavaş ve düzensiz olması) eşlik eder.
Erkeklerde kadınlara oranla daha sık görülür ve başlangıç yaşı trigeminal nevraljiye oranla daha erkendir.
Medikal tedavisi trigeminal nevralji gibidir. İntraoral lokal anestezikler tetik noktalarının anestezisi için kullanılabilir.
SUPERİOR LARİNGEAL NEVRALJİ
Nervus Vagusun somatik dallarından biri olan superior laringeal sinirin hastalığıdır.
Trigeminal nervralji benzeri, kısa süreli, elektrik şoku şeklinde ağrılarla karekterizedir. Nadir bir sendromdur.
Vagal sinirin beyin sapı ve subraraknoid mesafede, juguler foramen civarında kompresyonu ile meydana gelir.
Tedavisi trigeminal nevraljide olduğu gibidir. Medikal tedavi başarısız ise suboksipital kraniotomi ile vagal sinirin üst dalının dekompresyonu uygulanabilir.