Parkinson hastalığı da cerrahi yöntem daha çok ilaca yanıt vermeyen ya da aşırı ilaca bağlı olarak istemsiz hareketler yapan hastalarda kullanılır. Bu noktada en önemli tedavi metodu halk arasında beyin pili olarak adlandırılan derin beyin stimülasyonu yöntemidir. Cerrahi tedaviye nörolog ve beyin cerrahı birlikte karar vermelidir. Beyin pili de tedavide kesin bir çözüm değildir. Burada amaç, hastalığa bağlı bulguları azaltmak ve hastanın yaşam kalitesini yükseltmektir.
Beyin pili ameliyatı kimlere yapılır?
Günümüzde özellikle kullanıldığı alanlar Parkinson hastalığı, distoni ve esansiyel tremordur. Uygun hastalarda çok yüz güldürücü sonuçlar alınmaktadır. Son yıllarda epilepsi (sara hastalığı) ve psikiyatrik bozukluklar’da da (depresyon, obsessif kompulsif bozukluk gibi) kullanılmaya başlanmıştır.
Beyin pili ameliyatı nasıl yapılır?
Hastanın beyin bölgelerine özel elektrotlar yerleştirilir. Elektrotların bir ucu da köprücük kemiğinin altındaki bir pile bağlanarak oraya elektrik verilir. Beyin pili ameliyatı iki bölümden oluşur. İlkinde hastanın başına çerçeve takılır ve MR çekilir. Bilgisayarda elektrotların konacağı yer belirlenir. Ardından ameliyathanede hastanın başına lokal anestezi altında sağdan ve soldan elektrotlar yerleştirilir. Hastaya uyarılar verilir. İlgili bölgedeki titreme ve kas sertliğinin durumuna bakılır. Bu ince ayarlamalar bittikten sonra hasta genel anestezi ile uyutulur ve pil yerleştirilir.
Ameliyat 4-5 saat sürer. Hasta bir gece yoğun bakımda kalır. Hastanın durumuna göre 2 ya da 3 gün de normal odada yattıktan sonra taburcu edilir. Hastanın taburcu edilmesi sonrasında pil ayarlarının yapılması gerekir. Hasta 7-10 günlük aralıklarla kontrole çağrılır. En geç 3 aylık bir süreç sonunda da tam bir ayarlama sağlanır. Beyin pili ameliyatı sonrası hastaların yaşam kalitelerinde önemli ölçüde iyileşme sağlanır.
Beyin Pilini Programlama
Beyin pili ve elektrotlar yerleştirildikten sonra doktorunuz beyin pilinin ayarlamasını yapacaktır. Beyin pili ayarı ameliyattan sonra hasta taburcu olmadan yapılabileceği gibi, ameliyattan birkaç hafta sonra hasta tekrar hastaneye çağrılarak da yapılabilir.
Programlama zaman alabilir ve beyin pilinin ayarının yapılması birkaç seans gerektirebilir. Aynı zamanda beyin pili ayarlanması sırasında, doktor hastanın ilaçlarını da düzenleyecektir. Böylece ilaçların semptomları kontrol etmek için beyin pili ile birlikte senkronize bir şekilde çalışması sağlanacaktır.
Beyin pili ayarı yapıldıktan sonra hastanın kontrol periyotları belirlenir. Doktor hastanın özel durumuna bağlı olarak takip randevularının sıklığını belirleyecektir.
Beyin pili, genellikle üç ila beş yıl süren bir pille çalışır. Pil yıpranmaya başladığında, doktorlar beyin pilini ayakta tedavi prosedüründe değiştirebilirler. Daha uzun süre dayanan, ancak düzenli olarak yeniden şarj edilmesi gereken şarj edilebilir beyin pilleri de vardır.
Beyin Pilinin Uzun Dönem Etkileri
Beyin pili ameliyatı, hastaların titreme, sertlik, yavaşlık gibi semptomlarının iyileşmesine yardımcı olur. Hastanın ilaç dozunu azaltarak yan etkiler en aza indirir.
Beyin pili ameliyatından sonra hastaları takip eden araştırmacılar, birçok hastanın ameliyattan sonra birkaç yıl boyunca semptomlarında iyileşme göstermeye devam ettiğini, yemek yiyebildiğini, tuvaleti kullanabildiğini ve kendilerini idare edebildiklerini gözlemlediler. Yan etki olarak beyin pili ile tedavi edilen hastalar hafıza, düşünme veya ruh halinde değişiklikler yaşayabilir veya deneyimlemeyebilirler.
- Esansiyel tremoru olan hastalar titreme durumlarında yüzde 80 ila 90 oranında azalma yaşayabilir.
- İlaçlara başlangıçta iyi yanıt veren, ancak zamanla yan etkiler geliştiren Parkinson hastaları, titreme ve hareket yavaşlığı gibi semptomlarda yüzde 60 ila 80 iyileşme yaşayabilir.
- Ortalama olarak, hastalar yürüme ve denge durumlarında yüzde 50 iyileşme olduğunu söylemektedir.
- İlaçları nedeniyle istemsiz hareketleri (diskinezi) olan hastalar, istemsiz hareketlerinde yüzde 80’den fazla azalma yaşarlar.
Çoğu hasta, beyin pili ameliyatını takiben ilaçlarını önemli ölçüde azaltır. - Parkinson hastalığı, tamamen durdurulamayan ilerleyici bir hastalıktır. Beyin pili ameliyatı ile parkinson hastaları önceki yıllarına geri dönüş sağlarlar. Ancak hastalığın ilerleyişini durdurabilen bir tedavi maalesef yoktur. Beyin pili ameliyatıyla amaçlanan hastalığın semptomlarının hastalığın başlangıç yıllarına geri dönmesi, böylece ilerleyişin yavaşlatılarak hastaların kendi kendilerini yetebilecekleri bir yaşam sürmelerini sağlamaktır.
Beyin Pili Ameliyatı Sonrası Hastalarımıza Tavsiyeler
Genel olarak, beyin pili ameliyatı geçirmiş kişiler şunları yapmalıdır:
- Daima bir beyin piline sahip olduklarını belirten bir yaka kartı taşımaları yararlarına olacaktır. Böylece çevrelerindeki kişiler kendilerine karşı daha duyarlı olacak, ayrıca olası acil bir tıbbi müdahale gerektiğinde beyin pilinin mevcudiyeti bilinecektir.
- Beyin piline sahip kişiler, havaalanı dedektörlerinden geçmeden önce havaalanı güvenlik görevlilerine haber vermelidir. Birçok havaalanı dedektörü kalp pilleri için güvenlidir, ancak beyin pili az miktarda metal içerdiğinden alarmı çalıştırabilir. Elde tutulan dedektör cihazlarıyla ek arama için seçilen hastalar, görevlilere kibarca dedektör çubuğunun beyin pili üzerinde birkaç saniyeden uzun süre tutulmaması gerektiğini hatırlatmalıdır, çünkü bu cihazlar beyin pilinin işlevini veya programlamasını etkileyebilecek mıknatıslar içerirler.
- Beyin pili olan hastalarda bazı MRI ya da görüntüleme prosedürleri uygulanmamalıdır. Beyin pili, belirli koşullar altında MRI ile uyumlu olabilse de, hastalar herhangi bir MRI türünden önce her zaman doktorlarına danışmalı ve ilgili doktora durumlarını anlatmalıdırlar.
- Beyin piline sahip hastalar elektrik jeneratörleri ve büyük mıknatıslar kullanan otomobil hurdalıkları gibi büyük manyetik alanlara sahip yerlerden kaçınmalıdırlar.
- Beyin pili ameliyatı geçiren hastalar, fizik tedavide kızıl ötesi ışınları kullanan ısı tedavilerinden kaçınmalıdır.
- Radyo veya televizyon vericileri, yüksek gerilim telleri, radar kurulumları veya eritme fırınları gibi yüksek voltaj veya radar alanlarından kaçınmalıdırlar.
- Cerrahi bir prosedür planlanması durumunda, hastalar cerrahlarına beyin piline sahip olduklarını önceden söylemelidirler. Kanamayı kontrol eden elektrokoter cihazı gibi ekipmanlar beyin piline zarar verebileceğinden, ameliyat öncesi ve sırasında özel önlemler alınmalıdır.
- Fiziksel veya sportif bir faaliyete katılırken, hastalar beyin pilini travmadan korumalıdır. Göğse alınacak bir darbe, beyin pilinin işlevini etkileyebilir.